اگر اهل ورزش و مخصوصاً دویدن هستید، احتمالاً بارها تجربه کرده اید که در میانه مسیر، دردی آزاردهنده در پهلو ظاهر می شود. چنین در شدیدی، لذت دویدن را از بین می برد. این درد، که اغلب به آن «درد پهلو در هنگام دویدن» گفته می شود، پدیده ای رایج است؛ اما دانستن دلیل آن و راهکارهای جلوگیری از آن می تواند کمک بزرگی به عملکرد و راحتی شما در تمرین ها باشد. بسیاری از دوندگان در میانه تمرین یا مسابقه، به طور ناگهانی دچار درد پهلو هنگام دویدن می شوند؛ دردی که ممکن است ادامه دویدن را دشوار یا حتی غیرممکن سازد. این درد اغلب زمانی رخ می دهد که بدن در شرایط نامتعادل از نظر تنفس، تغذیه یا گرم کردن قرار دارد. در برخی موارد، این ناراحتی زودگذر و کم اهمیت است؛ اما در صورت تکرار یا شدت بالا، ممکن است نشانه ای از مشکلی پنهان باشد. هدف از این مقاله بررسی جامع و علمی علت ها، نشانه ها، راه های پیشگیری و درمان درد پهلو در هنگام دویدن است.
علت درد پهلو هنگام دویدن
درد پهلو در هنگام دویدن می تواند دلایل متعددی داشته باشد که از عوامل ساده تا پیچیده متفاوت است. یکی از مهم ترین دلایل این درد، عدم هماهنگی بین تنفس و حرکت بدن است. زمانی که تنفس عمیق و منظم نباشد، عضلات دیافراگم تحت فشار قرار می گیرند و در ناحیه پهلو درد ایجاد می شود. مهم ترین علل رایج عبارتند از:
- کمبود آب بدن یا دهیدراته شدن
- شروع ناگهانی ورزش بدون گرم کردن کافی
- از جمله سایر علل بروز درد پهلو هنگام دویدن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نفس کشیدن نامنظم: وقتی تنفس عمیق و هماهنگ نباشد، دیافراگم دچار تنش می شود.
- آب خوردن یا غذا خوردن قبل از دویدن: پر بودن معده فشار مضاعفی به عضلات شکم وارد می کند.
- وضعیت نامناسب بدن: خم بودن بیش از حد به جلو یا حرکت غیرارگونومیک دست ها، می تواند به پهلو فشار وارد کند.
ضعف عضلات شکمی: اگر عضلات مرکزی (core) ضعیف باشند، توان کنترل حرکت اندام ها کمتر می شود؛ در نتیجه، فشار بیشتری به پهلوها وارد می گردد. هنگامی که عضلات شکم و پشت قدرت کافی نداشته باشند، بدن نمی تواند فشارهای ناشی از حرکت و تنفس را تحمل کند؛ در نتیجه درد بروز می یابد.
علائم درد پهلو هنگام دویدن
شناخت علائم دقیق درد پهلو در هنگام دویدن می تواند به پیشگیری و درمان به موقع کمک کند. درد معمولاً به صورت ناگهانی و ضربان دار در پهلوی راست یا چپ ظاهر می شود. در برخی موارد، این درد ممکن است به سمت شانه نیز انتشار یابد. علائم معمول به شرح زیر احساس می شوند:
- احساس گرفتگی یا تیر کشیدن زیر دنده ها
- افزایش شدت درد در زمان تنفس عمیق
- بهتر شدن درد با کاهش شدت دویدن یا توقف کامل
اگر این علائم به طور مداوم در تمرینات مختلف تکرار شوند، لازم است به علت های ریشه ای تر توجه شود. گاهی اوقات درد ممکن است ناشی از مشکلات گوارشی، کبدی یا حتی ستون فقرات باشد که باید توسط پزشک بررسی شود.
جلوگیری از درد پهلو هنگام دویدن
برای پیشگیری از درد پهلو در هنگام دویدن رعایت چند نکته کلیدی ضروری است. اولین و مهم ترین اقدام، تمرین تنفس صحیح در هنگام ورزش است. تنفس عمیق، منظم و هماهنگ با ریتم قدم ها، فشار وارد بر عضلات تنفسی را کاهش می دهد. همچنین احتمال بروز درد را کمتر می کند. از جمله راهکارهای مؤثر برای پیشگیری از درد پهلو هنگام دویدن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خوردن غذای سبک حداقل ۲ ساعت قبل از دویدن
- نوشیدن آب کافی در طول روز و قبل از تمرین
- گرم کردن بدن با حرکات کششی پویا و تمرینات سبک
همچنین تقویت عضلات مرکزی (core) نقش مهمی در جلوگیری از درد پهلو هنگام دویدن دارد. تمریناتی مانند پلانک، کرانچ و تمرینات پایداری می توانند قدرت و استقامت لازم را در ناحیه شکم ایجاد کنند.
درمان درد پهلو هنگام دویدن
در صورت بروز درد پهلو هنگام دویدن راهکارهایی وجود دارد که می توان به سرعت آن را تسکین داد. اولین قدم، کاهش شدت تمرین یا توقف موقت دویدن است. تنفس عمیق و کنترل شده، به آرام شدن عضلات کمک می کند. برای درمان درد پهلو هنگام دویدن، می تواند روش های زیر را امتحان کنید:
- خم شدن به سمت جلو و فشار آرام با دست روی محل درد
- بالا بردن دست مخالف محل درد برای کشش عضلات پهلو
- تمرین تنفس شکمی برای کاهش فشار بر دیافراگم
درمان درد پهلو هنگام دویدن در بلند مدت نیازمند اصلاح عادات تمرینی، رژیم غذایی و برنامه ریکاوری است. در صورت تکرار مداوم، مراجعه به فیزیوتراپیست ورزشی برای بررسی عملکرد عضلات و وضعیت بدن توصیه می شود.
چه زمانی برای درد پهلو هنگام دویدن به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد پهلو هنگام دویدن شدید است یا مکررا اتفاق می افتد و با توقف تمرین تسکین نمی یابد، بررسی تخصصی نیاز است. در صورتی که این درد همراه با علائمی مانند تب، تهوع، کاهش اشتها یا کاهش وزن باشد، نشانه ای از بیماری داخلی است. در شرایطی که موارد زیر را تجربه کنید، باید به پزشک مراجعه کنید:
- اگر درد بیش از چند روز پس از ورزش ادامه دار شود، حتما مشکل جدی تری برای شما ایجاد شده است.
- احساس درد در حال استراحت یا هنگام خواب اصلا طبیعی نیست و باید توسط پزشک معاینه شوید.
- درد همراه با علائم گوارشی شدید یا بی حسی عضلانی می تواند نشانه ای از یک مشکل جدی در اعضای داخلی باشد.
پزشک ممکن است آزمایش های تشخیصی مانند سونوگرافی یا آزمایش خون را تجویز کند. چرا که باید از سلامت کبد، کلیه یا سایر اندام های داخلی اطمینان حاصل شود.